در این مطلب قصد داریم بحثی مفصلی حول طراحی پلان مسکونی بصورت حرفه ای داشته باشیم و تجربیات خوبی را با شما به اشتراک بگذاریم.
در سایتهای مختلف مطالب متنوعی در مورد طراحی پلان مسکونی ذکر می گردند که اکثرا کلی گویی هایی بدون کاربرد هستند.
قصد ما ارائه مطلبی کاربردی و حرفه ای در باب این مقوله هست. با ما همراه باشید.
طراحی پلان اولین قدم برای شروع طراحی معماری یک پروژه هست.
پلان طبقات مسکونی از نظر ارتباطات، استانداردها و تناسبات بررسی می گردند.
اول از همه این حقیقت رو قبول کنیم که محدودیت های موجود در طراحی امکان فراهم کردن همه شرایط ایده آل در پلان را از ما سلب می کند.
ولی در هر حال تلاش یک مهندس معمار به ارائه حالت بهینه هست و ممکن است طراحی بهترین حالت در آن زمین بخصوص امکانپذیر نباشد.
در ادامه به بررسی تک تک فضاهای یک واحد مسکونی پرداخته و ارتباطات آنها با یکدیگر را بررسی می کنیم.
مراجعه سریع به عناوین مطلب
ورودی:
ورودی یا فیلتر ورودی یا Entrance یا لابی واحد، فضای جلوی در ورودی واحد هست.
بسته به فرهنگ های مختلف طراحی های متفاوتی می تواند داشته باشد.
در فرهنگ ایرانی با پیشینه هشتی در خانه های سنتی، ورودی واحد به گونه ای باید محصور شود که هم دید به داخل واحد را کم کند و هم فضایی مجزا برای ورود و خروج را فراهم کند.
معمولا سرویس مهمان در این فضا طراحی می گردد.
همچنین جاکفشی به صورت های مختلف از جاکفشی ساده تا کمد دیواری تا آینه کنسول های مختلف تا فضایی برای نشستن به عنوان مبلمان این فضا به کار میرود.
عرض این فضا پس از نازک کاری کمتر از 1.10 نباید باشد که البته ایده آل نیست.
حداقل عرض ایده آل 1.30 چنانچه مساحت واحد بزرگ بوده و دستمون باز باشه بیشتر از 1.5 خوب است.
در صورت امکان، طراحی خوب برای فضای ورودی وقتی اتفاق می افتد که این فضا بخش خصوصی و عمومی واحد را جدا کند.
همچنین می توان در پلان های بزرگ این فضا را گرد یا 8 ضلعی و سقف و کف آن را با دیتیل های خاص تری طراحی کرد.
همچنین بعضی از معماران و کارفرمایان علاقه دارند یک پله این فضا بلندتر از بقیه نقاط واحد باشد.
به شخصه با پله درون واحد موافق نیستم. بنا به دلایل مختلف از اجرایی گرفته تا مشکلات حرکتی.
مخصوصا برای سالمندان و معلولان و خطراتی که می تواند در پی داشته باشد.
به هر حال این فضا، فضای خوش آمدگویی و خداحافظی اهالی خانه بوده و اصلا فضای بی ارزشی نیست.
یکی از مهمترین فاکتورهای طراحی پلان مسکونی بصورت حرفه ای طراحی خوب این فضاست.
سرویس مهمان:
سرویس مهمان یا پاودر روم همانطور که گفتیم معمولا و در بهترین حالت به فضای ورودی باز می شود.
حداقل عرض 1.10 برای آن ضروری است هر چند ایده آل نیست.
توالت ایرانی و روشویی از ملزومات بوده و وجود توالت فرنگی به کارایی هر چه بیشتر فضا کمک می کند.
در طراحی های لوکس تر قبل از سرویس مهمان یک رختکن (کلوزت) طراحی شده و در آن به کلوزت باز می شود.
آشپزخانه:
خوب رسیدیم به فضای محبوب خانم ها.
همه با آشپزخانه آشنا هستیم. با لوازم و ملزوماتش. پس میریم سراغ نکات طراحی آن.
اصولا آشپزخانه فضایی خطی است.
یعنی حالت بهینه طراحی آن زمانی است که تناسبات فضا به مستطیل نزدیک باشد.
در حالتی که بخواهیم از جزیره در وسط آشپزخانه استفاده کنیم تناسبات فضا می تواند عوض شود.
در حالت خطی حداقل فاصله بین دو ردیف کابینت یا حداقل عرض باقیمانده پس از اجرای کابینت طبق آیین نامه ها 1.80 هست.
ولی در اجرا و طبق تجربیات 1.20 فاصله بدی نیست و حس بدی ایجاد نمی کند ولی حداقل فاصله هست.
یعنی اینکه اگر در طراحی واحدی کمبودی بابت عرض آشپزخانه داشتید تا حدی که فاصله بین دو ردیف کابینت از 1.20 کمتر نشه جا دارید عرض آشپزخانه را کم کنید.
1.40 عرضی هست که مطلوب بوده و نه پرتی ای برای فضا به چشم می آید و نه احساس تنگی و خفگی در فضا داریم.
نکته دیگر تقسیم آشپزخانه به دو قسمت آشپزخانه سرد و گرم هست.
آشپزخانه گرم یا مطبخ یا پنتری فضایی محفوظ از دید است که با فرهنگ ایرانی نیز کاملا سازگاری دارد.
توصیه می گردد چنانچه امکان آن در پلان فراهم باشد، این فضا حتما در آشپزخانه تعبیه گردد.
آشپزخانه گرم در حداقل امکانات باید سینک ظرفشویی و گاز و هود داشته باشد.
این مکان دپو و شستشوی ظروف کثیف و پخت و پز را به دور از چشم مهمان فراهم می کند.
در قوانین شهرداری تامین نور برای آشپزخانه الزامی است.
در صورت تقسیم آشپزخانه به گرم و سرد نیازی به تامین نور برای هر دو فضا نداریم.
وجود بالکن در ارتباط با آشپزخانه امتیاز خوبی برای آن محسوب می گردد.
همچنین آشپزخانه تنها فضای نیمه عمومی یا نیمه خصوصی واحد محسوب میشه.
بهتره آشپزخانه نزدیک به ورودی باشه و جایی باشه که هم به فضای عمومی و هم به فضای خصوصی واحد براحتی سرویس بده.
قبل از رواج آشپزخانه اوپن آشپزخانه ها مثل اتاق خواب دارای در و دیوار بودند.
این نوع آشپزخانه ها هنوز هم در بعضی کشور ها (به طور مثال ترکیه و آلمان و …) قابل مشاهده هستند.
آشپزخانه اوپن مخصوصا با تمهید آشپزخانه گرم می توان گفت به آشپزخانه بسته ارجح هست.
چون امکان ارتباط صوتی و بصری مادر خانواده با بقیه اعضاء و نظارت بر بازی بچه ها و تماشای تلویزیون فراهم می شود.
حداقل طول کابینت مورد نیاز برای آشپزخانه 4 متر طول کابینت (هوایی و زمینی) است.
این طول برای پروژه های شاخص خیلی بیشتر می باشد.
پذیرایی:
پذیرایی در طراحی پلان مسکونی بصورت حرفه ای بزرگترین و نورگیرترین فضا است.
این فضا جزو فضاهای عمومی واحد بوده و از نظر تزئینات مهمترین قسمت واحد است.
پذیرایی معادل شاه نشین در معماری سنتی ایران است.
قسمتی از این فضا ممکن است به نهارخوری اختصاص یابد یا ممکن است نهارخوری فضایی جدا ولی در ارتباط نزدیک با پذیرایی باشد.
آشپزخانه در ارتباط نزدیک با پذیرایی بوده و به مهمان ها سرویس می دهد.
نورگیرترین فضای خانه به پذیرایی اختصاص داده می شود. بهترین نور نیز نور جنوب است.
بنابراین معمولا پذیرایی در قسمت جنوب پلان واقع می شود.
چنانچه واحد دارای نشیمن مجزا نباشد پذیرایی شامل نهارخوری، فضای رسمی مهمان، و فضای نشیمن یا فضای تلویزیون خوهد بود.
در بعضی طراحی ها مخصوصا برای واحد های بزرگتر از 150 متر نشیمن و پذیرایی بصورت دو فضای مجزا طراحی می گردند که در صورت امکان این طراحی ارجح هست.
مساحت پذیریی بسته به نوع طراحی متفاوت هست.
مثلا واحد 70 متری دو خوابه و تکخوابه متراژ پذیرایی متفاوتی دارند.
ولی به صورت کلی در واحد های زیر 150 متر حدود 40% مساحت واحد و بین 150 تا 250 متر حدود 30% و بلای 250 متر حدود 25% مساحت وحد را شامل می شود.
عرض پذیرایی را سعی کنید کمتر از 4 متر طراحی نکنید.
هر چند حداقل عرض خوب و ایده آل برای پذیرایی 5 متر است.
توی برخی مطالب عنوان میشه که پذیرایی مربعی بهتر از تناسبات مستطیلی است.
طبق تجربه و منطق طراحی، پذیرایی مستطیلی با تناسبات نزدیک، هم از نظر احساس بزرگی فضا و هم از نظر امکان چیدمان متنوع بهتر از تناسبات مربعی است.
یک پذیرایی 40 مترمربعی با ابعاد 5*8 فضایی بسیار زیباتر و بزرگتر از یک پذیرایی 40 متری با ابعاد 6.3*6.3 به چشم می آید.
مخصوصا که در ابعاد 5*8 تناسبات طلایی نیز رعایت شده است.
قابل توجه سازندگان و مالکین عزیز. در جشنواره شرکت آمود ابنیه شرکت کنید:
اتاق خواب:
برای درک طراحی اتاق خواب باید به اسم آن توجه کرد.
مهمترین فعلی که در یک اتاق خواب انجام می شود خوابیدن است.
در وهله بعد نوبت به انجام کارهای شخصی مثل مطالعه، گوش کردن به موزیک و … است.
اتاق خواب غار تنهایی افراد ساکن در آن هم هست!
با درک عملکرد یک فضا تفکر طراحی ما بهتر شکل می گیرد.
حالا با این مقدمه بیایید از نظر نور و آلودگی صوتی و ابعاد، طراحی اتاق خواب را بررسی کنیم.
لازم به گفتن نیست که اتاق خواب جزو فضاهای خصوصی خانه هست.
نور همانقدر که در یک پذیرایی مهم هست برای اتاق خواب فاکتور فرعی به حساب می آید.
ولی آلودگی صوتی که پشت پنجره های رو به گذر و خیابان وجود دارد مشکل بزرگی برای اتاق خواب محسوب می شود. مخصوصا وقتی از اتوبان یا خیابانی بزرگ حرف می زنیم.
بیایید در زمین های شمالی و جنوبی لکه گذاری بخش های خصوصی و عمومی خانه را با هم بررسی کنیم.
می خواییم در مورد یک دوراهی حرف بزنیم.
به اشکال زیر دقت کنید:
در تصاویر بالا زمین شمالی را بررسی کردیم. زمین های شمالی فقط از سمت جنوب نور می گیرند و برای تامین نور در شمال پلان نیاز به پاسیو داریم.
تکلیف ما با زمین شمالی معلوم است.
قرار گرفتن پذیرایی در شمال پلان مانند شکل سمت راست اشتباه بوده و باید مانند شکل سمت چپ به نما ساختمان چسبیده و نور جنوب دریافت کند.
اتاق خواب ها نیز به سمت شمال پلان رفته و نور رو از پاسیو گرفته و هیچ گونه آلودگی صوتی غیر معمولی را ندارند.
بحث در مورد زمین های جنوبی هست. همان دو راهی که بالاتر گفتیم.
به اشکال زیر توجه کنید:
حالا به دو حالت جاگذاری قسمت خصوصی و عمومی واحد توجه کنید.
اگر نور جنوب رو به پذیرایی بدیم اتاق خوابها به گذر چسبیده و آلودگی صوتی زیادی رو خواهند داشت.
حالا اگر نور جنوب رو به اتاق خوابها بدهیم پذیرایی از نور جنوب محروم شده و خوابها برای خواب و استراحت روزانه نور خیلی زیادی خواهند داشت.
البته نور زیاد اتاق خواب با پرده ضخیم قابل کنترل است.
مورد دیگر ویو است. ویوی حیاط برای اتاق خواب ایده آل تر است.
چون معمولا ویو بجز در طبقات آخر برج های بلند، برای پذیرایی که با پرده های چند لایه پنجره های آن پوشش داده می شوند بی معنی است.
ولی بالکن رو به گذر با توجه به فرهنگ جامعه ایرانی مورد جذابی نیست.
چون هم امکان نشستن راحت رو ندارم هم چنانچه کباب پز استفاده کنیم منظره دود در نمای یک ساختمان خیلی جذاب نیست.
ضمن اینکه بعضا استفاده نه چندان مطلوب از بالکن در نمای ساختمان (مثلا برای خشک کردن لباس) منظره شهری زشتی به وجود می آورد.
حال این دوراهی نور برای پذیرایی و فضای آرام برای اتاق خواب را در زمین های چگونه حل کنیم؟
اولین نکته اینه که اگه دستمون بازه که هر دو حالت رو طراحی کنیم برای کارفرما توضیح بدیم و طبق سلیقه اون این کار رو بکنیم.
ولی به هر حال به عنوان یک آرشیتکت باید نظر شخصی و تخصصی خودمون رو هم داشته باشیم.
پس بسته به نوع گذر و نوع حیاط و محوطه سازی پشت می تونیم تصمیم بگیریم.
به تجربه می گوییم، اگر گذر فراتر از یک گذر “خیلی” خلوت و آرام است بهتر است اتاق خواب ها در جنوب و سمت حیاط واقع شوند و در صورت امکان برای حداقل یکی از آن ها هم بالکن طراحی شود.
نکات خیلی زیادی در مورد این تصمیم گیری دخیل هستند که خارج از حوصله بحث است.
حداقل عرض اتاق خواب 2.40 است که اصلا عرض خوبی نیست.
عرض اتاق خواب باید بیشتر از 2.80 باشد.
ولی محدودیت های طراحی ما را تا عرض 2.40 نیز سوق می دهد.
حداقل مساحت ایده آل اتاق خواب مستر 15 و اتاق خواب دوم 12 و اتاق خواب سوم 9 متر مربع است.
مطلعه مقاله زیر را از دست ندهید:
حمام :
حمام ها هم برای اتاق های خواب و هم به صورت غیر خصوصی در واحد طراحی می گردند.
بهتر است اتاق خواب مستر حمام جداگانه داشته باشد.
حمام مجزای داخل اتاق خواب می تواند بسته به ابعاد پروژه و واحد و اتاق دارای فقط یک دوش ساده باشد یا جکوزی و توالت فرنگی و روشویی و …
حمام عمومی واحد نیز به همین صورت می تواند باشد.
حداقل عرض حمام 1.20 مناسب است.
چنانچه وان یا جکوزی برای حمام مد نظر است عرض 90 سانتی متر و طول حداقل 1.40 پس از نازک کاری مد نظر قرار می گیرید.
ولی عرض 160 به بالا برای وان یا جکوزی معمول و استاندارد است و ممکن است برای پیدا کردن ابعاد کمتر دچار مشکلاتی شوید.
در آخر یک پلان از کارهای متوسط طراحی و اجرا شده شرکت آمود ابنیه در محله پاسداران شهر تهران برای بررسی ارائه شده است.
موارد گفته شده در بالا را می توانید در پلان فوق ببینید و بررسی کنید.
طراحی پلان مسکونی بصورت حرفه ای به تجربه فراوانی نیاز دارد.
چنانچه سوالی یا نقطه نظری دارید در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.
شما می توانید انواع پلانها و نکات خاص طراحی از صفر تا صد را با آموزش طراحی معماری که کاری بینظیر از گروه آموزش شرکت آمود ابنیه هست را ببینید و قدم به قدم حرفه ای شوید.
همچنین می توانید از آموزش های مختلف آنلاین ما استفاده نمایید.
شما احتمالا علاقمند به مطالعه مطالب زیر هستید:
- نحوه طراحی حرفه ای رمپ های دسترسی سواره
- آموزش حرفه ای اتوکد به صورت رایگان
- 9 اشتباه رایج در طراحی نمای کلاسیک
ثبت ديدگاه